Nie zawsze mamy ochotę na czynny wypoczynek, nie zawsze pogoda idzie nam w sukurs i od rana wita nas szmer kropel stukających o szyby... Jak wtedy korzystnie wypełnić wolny czas spędzając wakacje paręset kilometrów od domu? A może by tak w coś zagrać?... Wiadomo, że gry towarzyszyły człowiekowi od prawieków, były istotnym elementem rozwoju cywilizacji. Zdaniem filozofów „gra jest starsza od kultury”, natomiast A. Einstein, będąc samemu entuzjastą gier, twierdził, że „wyobraźnia jest ważniejsza od nauki”. Również polscy naukowcy wiele uwagi poświęcają grom, np. T. Kozielecki w swojej książce pt. „Strategia psychologiczna” nazywa gry i zadania logiczne „szkołą rozwiązywania problemów” twierdząc, że pobudzają aktywność umysłową, wyobraźnię, myślenie strategiczne, uczą wybierać najbardziej optymalne rozwiązania w każdym złożonym problemie, powinny być stosowane do celów dydaktycznych już od lat najmłodszych i trwać nieskończenie długo. Podobnego zdania był twórca gier ekonomicznych, znany matematyk, H. Steihaus. Gry planszowe jako formę działalności edukacyjnej i kulturalnej łatwo jest adaptować do każdych warunków, każdego pomieszczenia i każdego środowiska, można stosować przy każdej okazji, jako imprezę główną lub towarzyszącą. Z każdym rodzajem rozrywki uzupełniają się, każdą uatrakcyjniają, tworzą miłą atmosferę i piękną zabawę. Uniwersalność i bezkonfliktowość rozrywki umysłowej jest podstawą dobrej zabawy i wypoczynku. Ludzie chętnie sięgają do gier dla umysłowego i psychicznego wypoczynku i rekreacji – gry umysłowe mają ścisły związek z potrzebami człowieka, m.in. jako forma treningu umysłowego w każdej dziedzinie życia: w domu, w pracy, w szkole i wszędzie tam, gdzie zachodzi potrzeba zachowania równowagi w wysiłku fizycznym i psychicznym.Dostrzegli to m.in. Japończycy, wykorzystując pozytywne wpływy gry logicznej Go na umysł, podczas terapii ludzi chorych na Alzheimera.Zabawy umysłowe rozwijają przede wszystkim procesy poznawcze, takie jak: spostrzegawczość, uwagę, pamięć, myślenie. Organizm można trenować na wiele sposobów. Łatwo znaleźć porady jak wzmocnić siłę, szybkość czy kondycję. Jeżeli chodzi o umysł, to najwięcej uwagi poświęca się trenowaniu pamięci. Co jednak zrobić, gdy chcemy popracować nad swoją bystrością? Nie wymyślono jak dotąd lepszego środka na zwiększenie potencjału swojego umysłu niż gry umysłowe. Mówiąc "gra" mamy przeważnie na myśli zabawę dla kilku osób (np. brydż, Go, szachy, warcaby, Otello, Backgammon). Nie możemy jednak zapominać, że wiele z nich ma zestawy zasad przeznaczone właśnie dla jednego gracza. Trudno w takim przypadku mówić o grze, używamy raczej słowa zagadka logiczna, układanka, zadanie (np. Vega, Pentomino, Samotnik). Zatem gry logiczne są rozrywką, treningiem dla umysłu i konfrontacją z drugim graczem. Musimy odróżnić gry umysłowe od logicznych zagadek, łamigłówek czy układanek. Miłośnicy gier często mówią: „Zabawa dla jednej osoby jest świetna, ale jeżeli mogę usiąść z drugim człowiekiem, to siadam od razu.” W dzisiejszych czasach coraz bardziej jest ograniczony kontakt między ludźmi, między rodzicami a dziećmi i tu zaznacza się jeszcze jedna pozytywna rola gier – pomagają te kontakty nawiązać. W grach logicznych nasz przeciwnik jest zarazem partnerem do zabawy, ale również, jeżeli jego umiejętności są większe niż nasze, może być dla nas "nauczycielem". Starając się wygrać z lepszymi, stale podnosimy sobie poprzeczkę, rzucamy wyzwanie naszemu umysłowi i rozwijamy go jeszcze bardziej. Dodatkowo zaś uczymy się... pokory.Nie da się ukryć, że prym wśród gier dla dzieci i młodzieży wiodą te multimedialne i komputerowe. Ich atrakcyjność polega na tym, że wabią realizmem i bogatą animacją. Pozwalają całkowicie zatopić się w wirtualny świat, utożsamić się z nim i niemalże stać się jego częścią. Trwają ciągle spory o to, czy tego rodzaju gry bardziej szkodzą rozwojowi dziecka, czy też je wzbogacają. Jeśli pominąć tu zagrożenia, jakie niosą takie gry, bo informacji o takiej treści nie brakuje, należy zauważyć, że umiejętne dobranie gry do wieku dziecka może przynieść więcej korzyści niż strat. W przypadku gier multimedialnych bogactwo kolorów i możliwości symulacji, jak również powrotu do minionych posunięć gracza, pomaga dziecku dostrzec błędy, jakie popełniało i poprawić reakcję kolejny raz. Gry, czy są proste i nieskomplikowane, czy multimedialne i komputerowe, nadal mają swój nadrzędny cel – uczyć i rozwijać, a jednocześnie bawić i dostarczać rozrywki. Gra planszowa przedstawiona w przyjaznej atmosferze może w jakiś sposób zrekompensować braki techniczne (komputer, internet) a jednocześnie coś poruszyć, ujawnić, uruchomić i urzeczywistnić... I tak na intelektualnych próbach sił spędzić możemy czas bez uszczerbku na zdrowiu i samopoczuciu. Ba! Wręcz odwrotnie. Gdy rano powita nas znowu jasne słońce, raźno ruszymy na plażę bez poczucia straconego czasu i zgnuśnienia, a może nawet... zabierzemy ze sobą jakąś kolorową planszę, aby tam sfinalizować niedokończoną rozgrywkę lub zrewanżować się wczorajszemu zwycięscy... ;)

 Donata Fraś